|
"Durğun sular dərin axar"
ABŞ
atalar sözü
Galileo Galilei
Galileo Galilei (1564-1642) müasir fizikanın və teleskopik astronomiyanın
banilərindən olan İtaliyan elm adamıdır. 1564-cü ildə İtaliyanın Pisa şəhərində
anadan olub. Zəmanəsinin tanınmış musiqiçilərindən Vincenzo Galilei-in oğlu olan Galileo
, ilk təhsilini Florensiyada almışdı. 1581-ci ildə Pisa Universitetində tibb təhsilinə
başladı , ancaq maddi çətinlik ucbatından universiteti tərk etdi. 1583-cü ildən riyaziyyat elminə
maraq göstərən Galileo , bu sahədə çalışmaları nəticəsində 1589-cu ildə
Pisada professor oldu.
Üzən cisimlərin və hərəkətin Aristotel fizikasından
fərqli bir düşüncə ilə riyazi olaraq ələ alınmasının lazım olduğuna
inanan Galileo , Pisa qalasından ağir bir cisim düşürdərək Aristotelin səhf fikirdə olduğunu
göstərdi. Galileonun bu hərəkəti yaşlı professorların heç bir şey anlamamasına
səbəb oldu.
1592-ci ildə Pisanı tərk edərək Padova Universitetinə gəldi.
Galileo 1600-cü ildə termometr, insan ürəyinin döyüntüsünü qeydə alan sayğac və 1604-cü ildə
sərbəst düşmənin riyazi qanunlarını kəşf etdi. 1609-cun ildə hollandiyada teleskopun
tapıldığını eşitdi, bundan sonra özü daha mükəmməl teleskop düzəldərək
astronomiyada istifadə etməyə başladı.
1610-cu ildə aydakı dağlar, ulduz kümələri və Südyolu ilə
bağlı ilk tedqiqatları haqqında cəmiyyətə məlumat verdi. 1611-ci ildə Romaya
getdi və ordakı Elmlər Akademiyasının üzvi seçildi. Florensiyaya döndüyü zaman hidrostatika ilə
bağlı (bu kitab bir çox elm adamının etirazına səbəb olmuşdu) , 1613-cü ildə
Günəş ləkələri üçün yazdığı əsərini çap etdirdi. Bu əsərində
Kopernik sistemini açıq şəkildə müdafiə edirdi. Ancaq 1616-cı ildə Papa Beşinci Paul
tərəfindən Galileonun kitablarını yoxlamaq üçün komissiya quruldu. Bu komissiya Galileonun kitablarına
qadağa qoymadı . sadəcə yerin dönməsi iddiasından əl çəkməsini istıdi.
Galileo bir müddət elmin praktik tərəfinə döndü , mikroskopu inkişaf
etdirdi . Ancaq 1618-ci ildə üç quyruqlu ulduzun görünməsi ilə bağlı kilsə ilə münaqişəyə
girdi. Dostunun Səkkizinci Urban olaraq Papa seçilməsindən cəsarət alaraq yazdığı
“ İki kainat sistemi üzərində danışıqlar” adlı əsərini çap etdirdi.
Ancaq kitab daha əvvəl edilən xəbərdarlıqlara zidd olduğuna görə Roma məhkəməsinə
çağrıldı. 1633-cü ildə bu kitab qadağan edildi və Galileonun özü də həbs edildi.
Yetmiş yaşında həbs edilən Galileonun gözləri kor oldu və
1642-ci ildə yanvarın 8-də həbsdə olarkən vəfat etdi.
in english
Galileo Galilei
Galileo
Galilei was an Italian physicist and astronomer. He was born in Pisa on February 15, 1564. Galileo's father, Vincenzo Galilei,
was a well-known musician. Vincenzo decided that his son should become a doctor.
In 1581, Galileo was sent to the University
of Pisa to study medicine. While a student at the university, Galileo discovered that he had a talent for mathematics. He
was able to persuade his father to allow him to leave the university to become a tutor in mathematics. He later became a professor
of mathematics.
In 1609, Galileo heard about the invention of the spyglass, a device which made distant objects appear
closer. Galileo used his mathematics knowledge and technical skills to improve upon the spyglass and build a telescope. Later
that same year, he became the first person to look at the Moon through a telescope and make his first astronomy discovery.
He found that the Moon was not smooth, but mountainous and pitted - just like the Earth! He subsequently used his newly invented
telescope to discover four of the moons circling Jupiter, to study Saturn, to observe the phases of Venus, and to study sunspots
on the Sun.
Galileo's observations strengthened his belief in Copernicus' theory that Earth and all other planets revolve
around the Sun. Most people in Galileo's time believed that the Earth was the center of the Universe and that the Sun and
planets revolved around it.
The Catholic Church, which was very powerful and influential in Galileo's day, strongly supported
the theory of a geocentric, or Earth-centered, Universe. After Galileo began publishing papers about his astronomy discoveries
and his belief in a heliocentric, or Sun-centered, Universe, he was called to Rome to answer charges brought against him by
the Inquisition (the legal body of the Catholic Church). Early in 1616, Galileo was accused of being a heretic, a person who
opposed Church teachings. Heresy was a crime for which people were sometimes sentenced to death. Galileo was cleared of charges
of heresy, but was told that he should no longer publicly state his belief that Earth moved around the Sun. Galileo continued
his study of astronomy and became more and more convinced that all planets revolved around the Sun. In 1632, he published
a book that stated, among other things, that the heliocentric theory of Copernicus was correct. Galileo was once again called
before the Inquisition and this time was found guilty of heresy. Galileo was sentenced to life imprisonment in 1633. Because
of his age and poor health, he was allowed to serve his imprisonment under house arrest. Galileo died on January 8, 1642.
|
