Ərazi
Azərbaycan Respublikasının ərazi - 86,6 min km² (11,5% meşələr, 1,6% su hövzələri,
50,0% becərilən torpaqlar, o cümlədən 27,0% otaqlar, 36,9% sair torpaqlar) təşkil edir.
Ölkə 39° 24', 41° 54' şimal en dairələri arasında və 44° 46', 50° 45' şərq
uzunlugunda, Bakı 40° paralel üzərindədir.
Cənubdan İran-la 765 km və Türkiyə ilə 15 km, şimaldan Rusiya ilə 390 km, şimali-qərbdən
Gürcüstan ilə 480 km, qərbdən Ermənistan ilə 1007 km həmsərhəddir. Sahil xəttinin
uzunluğu - 713 km, Bakıdan şimal qütbünə qədər olan məsafə 5550 km, ekvatora qədər
olan məsafə isə 4440 km-dir. Azərbaycan Respublikası Cənubi Qafqazın şərq hissəsində,
Xəzər dənizinin sahilində yerləşir və sahəsi 86,6 min kv. km-dir.
Əhali
2004-cü ilin əvvəlinə Azərbaycan Respublikasının əhalisi 8 milyon 265 min nəfər,
o cümlədən 4 milyon 254 min nəfər və ya 51,5 faizini şəhər və 4 milyon 11 min
nəfər və ya 48,5 faizini kənd sakinləri təşkil etmişdir. Ölkə əhalisinin
ümumi sayından 4 milyon 58 min nəfəri, yaxud 49 faizi kişi, 4 milyon 207 min nəfəri və
ya 51 faizi qadınlardır.
Əhalinin yaş strukturu aşağıdakı kimi səciyyələnir: əhalinin
ümumi sayından 26 faizi 0-14 yaşda, 67 faizi 15-64 yaşda, 7 faizi isə 65 və yuxarı yaşda
olanlardır. Əhalinin 29 faizi 18-34 yaşda olan gənclərdir, onların yarıdan bir qədər
çoxu şəhər yerlərində yaşayır.
Əhalinin orta yaşı 31 yaş təşkil edir.
Əhalinin son siyahıyaalınmasının nəticələrinə görə ölkə
əhalisinin 90,6 faizi Azərbaycan Türkləri, 2,2 faizi Ləzgilər, 1,8 faizi Ruslar, 1,5 faizi Ermənilər,
1,0 faizi Talışlar, 0,6 faizi Avarlar, 0,5 faizi Axıska Türkləri, 0,4 faizi Tatarlar, 0,4 faizi Ukraynalılar,
0,2 faizi Saxurlar, 0,2 faizi Gürcülər, 0,2 faizi Kürdlər, 0,13 faizi Tatlar, 0,1 faizi Yəhudilər, 0,05
faizi Udinlər, 0,12 faizi isə digər millətlərdir.
Öz millətinin dilində sərbəst danışa bilən əhalinin bütövlükdə ölkə
üzrə xüsusi çəkisi 99,2 faiz olmuşdur. Azərbaycanlılar arasında bu göstərici 99,8 faiz
təşkil etmişdir.
Əhalinin sayı (01.01.2005-ci il) - 8347.3 min nəfər
o cümlədən: kişilər - 4103,7 min nəfər, qadınlar - 4243,6 min nəfər
Dövlət Quruluşu
Azərbaycan Respublikasında qanunvericilik hakimiyyətini həyata keçirən orqan Milli Məclis,
icra hakimiyyətini həyata keçirən Prezident, Məhkəmə hakimiyyətini həyata keçirən
orqan Azərbaycan Respublikasının məhkəmələridir.
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya ilə müəyyən edilmiş unitarlığı
spesifikliyə malikdir. Bu da onun tərkibində Naxçıvan Muxtar Respublikası-nın dövlət hakimiyyəti
statusuna malik olmasıdır. Konstitusiyaya görə Naxçıvan Muxtar Respublikası Azərbaycan Respublikasının
tərkibində muxtar dövlətdir. Orada qanunverici hakimiyyəti Naxçıvan Muxtar Respublikasının
Ali Məclisi, icra hakimiyyətini Naxçıvan Muxtar Respublikasının Nazirlər Kabineti, məhkəmə
hakimiyyətini Naxçıvan Muxtar Respublikasının məhkəmələri həyata keçirir. Naxçıvan
Muxtar Respublikasında ali vəzifəli şəxs Ali Məclisin sədridir.
Dövlət Rəmzləri
Azərbaycan Respublikasının dövlət rəmzləri Azərbaycan Respublikasının
Dövlət bayrağı, Azərbaycan Respublikasının Dövlət gerbi və Azərbaycan Respublikasının
Dövlət himnidir.
Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağı bərabər enli üç üfüqi zolaqdan
ibarətdir. Yuxarı zolaq mavi, orta zolaq qırmızı, aşağı zolaq yaşıl rəngdədir
və qırmızı zolağın ortasında bayrağın hər iki üzündə ağ rəngli
aypara ilə səkkizguşəli ulduz təsvir edilmişdir. Bayrağın eninin uzunluğuna nisbəti
1:2-dir.
Azərbaycan Respublikası Dövlət bayrağının və Azərbaycan Respublikası
Dövlət gerbinin təsviri, Azərbaycan Respublikası Dövlət himninin musiqisi və mətni Konstitusiya
qanunu ilə müəyyən edilir.
Paytaxt
Bakı Abşeron yarımadasının cənubunda, Xəzər dənizinin sahilində
yerləşir, onun ərazisi 2200 kv km, əhalisinin sayı 2 milyona yaxındır. Bundan başqa
hazırda Bakı şəhərində erməni qəsbkarlarının işğal etdiyi rayonlardan
və Ermənistan Respublikasından qovulmuş 500 minə yaxın qaçqın və məcburi köçkünlər
yaşayır.
Bakı özündə 11 inzibati rayonu, 5 şəhər tipli qəsəbəni birləşdiri
Tarix
Bakının Abşeron ərazisində tapılmış arxeoloji materiallar buranın
qədim yaşayış məskəni olduğunu sübut edir. Artyom, Zığ gölü ətrafı,
Şüvəlan, Mərdakan, Binəgədi, Əmircan və s. yerlərdə e.ə. 3-1 ci minilliklərə
aid arxeoloji materiallar tapılmışdır. Bakının salındığı tarix dəqiq
məlum deyildir. Bəzi tədqiqatçılar Bakını Qaytara (Qanqara), Albana, Baruka və s. ilə
eyniləşdirirlər. Bakıda tapılmış 5-7 əsrlərə aid Sasani dəfinəsi
o dövrdə buranın yaşayış məntəgəsi olduğunu göstərir. 5-6 əsr mənbələrində
Bağavan və Atəş-i Baquan adlandırırlar. Ərəb mənbələrində (10
əsr) "Bakuyə", "Bakuh", "Baku", rus məxəzlərində (15 əsr) "Baka", Səfəvilər
dövrü farsdilli mənbələrdə "Badkubə" kimi qeyd edilir.
Bakı hələ orta Şərgin iri şəhərlərindən idi. İqtisadiyyatında
neft və duz əsas yer tuqurdu. Ərəb səyyahı Əbu Düləfin (10 əsr) məlumatına
görə, Bakıdakı iki neft mənbəyindən ildə təgr. 720 min dirhəm gəlir götürülürdü.
Feodal münasibətlərinin, ticarət və sənətkarlığın inkişafı şəhərin
tərəqqi etməsinə imkan yaradirdi. Beynəlxalq ticarət yolları ayırıcında
olan Bakı Şərg və Qərb ölkələri arasındakı ticarətdə mühüm əhəmiyyətə
malik idi. Bakıya xəzər, slavyan, Bizans, Çin, İraq, Suriya, Genuya, Venesiya, İran, Hindistan tacirləri
gəlirdi. Bakıdan İran, İraq və s. ölkələrə neft ihrac olunurdu.
9 əsrin 2-ci yarasında Abbasilər xilafətinin zəifləməsi və mərkəzi
hakimiyyətdən uzaqlaşmaq meyllərinin qüvvətlənməsi Xilafətə tabe ölkələrdə
bir sıra müstəqil dövlətlərin yaranmasına səbəb oldu. Belə dövlətlərdən
biri də Şirvanşahlar dövləti idi. Bakı 10 əsrin axırlarında Şirvanın əsas
şəhərlərindən birinə çevrildi. Əhali sənətkarlıq, ticarət, bağçılıq,
bostançiçiq, üzümçülük, baramaçılıq, əkinçilik, neftçıxarma, baliqçiliq və s. ilə məşğul
olurdu. Zəfəran da əkilirdi. Bakı hələ orta Şərgin iri şəhərlərindən
idi. İqtisadiyyatında neft və duz əsas yer tuqurdu. Ərəb səyyahı Əbu Düləfin
(10 əsr) məlumatına görə, Bakıdakı iki neft mənbəyindən ildə təgr.
720 min dirhəm gəlir götürülürdü. Feodal münasibətlərinin, ticarət və sənətkarlığın
inkişafı şəhərin tərəqqi etməsinə imkan yaradirdi. beynəlxalq ticarət
yolları ayırıcında olan Bakı Şərg və Qərb ölkələri arasındakı
ticarətdə mühüm əhəmiyyətə malik idi. Bakıya xəzər, slavyan, Bizans, Çin, İraq,
Suriya, Genuya, Venesiya, İran, Hindistan tacirləri gəlirdi. Bakıdan İran, İraq və s. ölkələrə
neft ihrac olunurdu. 9 əsrin 2-ci yarasında Abbasilər xilafətinin zəifləməsi və mərkəzi
hakimiyyətdən uzaqlaşmaq meyllərinin qüvvətlənməsi Xilafətə tabe ölkələrdə
bir sıra müstəqil dövlətlərin yaranmasına səbəb oldu. Belə dövlətlərdən
biri də Şirvanşahlar dövləti idi. Bakı 10 əsrin axırlarında Şirvanın əsas
şəhərlərindən birinə çevrildi. Əhali sənətkarlıq, ticarət, bağçılıq,
bostançiçiq, üzümçülük, baramaçılıq, əkinçilik, neftçıxarma, baliqçiliq və s. ilə məşğul
olurdu. Zəfəran da əkilirdi.
Bakı 10 əsrdən liman şəhəri kimi məşhur idi. 11 əsrin sonu-13 əsrin
əvvəllərində Bakı tərəqqi dövrü keçirirdi. 1191 ildə Qızıl Arslan Şamaxini
tutdugda şirvanşah 1 Axsitan müvəqqəti olaraq paytaxtı Bakıya köçürmüşdü. Şirvanşahlar
şəhərin möhkəmləndirilməsinə xüsusi diqqət verirdilər. 12 əsrdə Bakı
ikicərkəli qala divari və xəndəklə əhatə olundu.
Qız Qalası da şəhərin müdafiə sisteminə daxil idi. 1232-1235 illərdə
Bakını dəniz tərəfdən qorumaq məqsədi ilə buxta daxilində möhkəmləndirilmiş
qala tikildi. Şirvanşahlar Xəzər dənizində güclü donanma yaratdılar.
13 əsrin 30-gu illərində Monqollar. Bakıya hucum edib, uzunmüddətli məhasirədən
sonra şəhəri aldilar. Bakıda neft çıxarılması və ticarət tənəzzülə
uğradı. 14 əsrin ortalarına doğru Bakıda ticarət (xüsusilə dəniz ticarəti)
yenidən canlandı. Gilan və Şamaxı ipəyinin beynəlxalq ticarətdə əhəmiyyətinin
artmasi ilə əlaqadar Bakınin iqtisadi mövqeyi yüksəldi. 14 əsrdən Bakıdan Qızıl
Orda, Moskva knyazlığı, Avropa ölkələri və s. yerlərə müxtəlif mallar, xüsusən
ipək, xalça və s. ixrac edilirdi. Bakıdan Həştarxana, Orta Asiyaya və Xəzərin ç. sahillərinə
də mal daşinirdi. 14 əsrin 2-ci yarısında Bakının iqtisadi və siyasi rolunun artmasi
ilə əlaqədar olaraq Xəzər dənizi bəzən Bakı dənizi də adlanırdı
(bu, 1375 ildə katalan dilində hazırlanmış atlasla göstərilir). Bakıda indiyədək
qalan tarixi-memarliq abidələri - Buxara karvansarası(14 əsr), Qız Qalası yaxinliğında
Multani (hind) karvansarası (15-16 əsrlər) və s. Şərq ölkələri ilə geniş
tigarət əlaqələrinin mövcudluğunu sübut edir. Bakıda hind tacirləri yaşayırdı.
Şirvanşah 1 Xəlilüllahın dövründə (1417-1462) Bakıda mühüm tikinti işləri
aparıldı. Şirvanşahlar sarayı kompleksi də bu dövrdə tikilmişdir. Bakıda ticarət,
sənətkarlıq inkişaf edir, iqtisadi və mədəni həyat yüksəlirdi. 15 əsrin
2-ci yarısında Böyük Moskva knyazlığı ilə ticarət daha da genişləndi və
diplomatik əlaqələr yaradıldı. 1501 ildə Şah İsmayıl Şirvana hücum edərək
Bakını aldı.
Səfəvi hökmdarı 1 Təhmasib 1538 ildə Bakınin da daxil olduğu Şirvanı
Səfəvilər dövlətinə birləşdirdi. Səfəvi - Osmanlı müharibələri
zamanı 1578 ildə Osmanlı ordusu Bakını tutdu. 1607 ildə şəhər yenidən Səfəvilərin
hakimiyyəti altına keçdi. Mərkəzi hakimiyyətin qüvvətlənməsi, məhsuldar qüvvələrin
inkişafini ləngidən feodal çəkişləmələrinə, dağıdıcı müharibələrə
son qoyulması 17 əsrin 40-cı illərində şəhərin yüksəlişinə təkan
verdi. Səfəvilər dövründə Bakıda mis pullar buraxılırdı. Bakı və Abşeron
əhalisinin xeyli hissəsi xalçaçılıqla məşğul olurdu. 16-18 əsrlərdə sənətkarlıq,
xüsusilə xalçaçılıq daha da inkişaf etdi. Bakıda toxuculuq da mühüm yer tuturdu. 17-18 əsrlərə
aid tarixi abidələr bu dövrdə Bakıda me"marlıq, həkkaklıq və s.-nin inkişaf etdiyini
göstərir..
Bakının zəngin təbii sərvətləri, habelə mühüm hərbi strateşi
əhəmiyyəti 18 əsrin əvvəllərindən e"tibarən Rusiyanın diqqətini cəlb
edirdi. Xəzərin c.-q. sahillərinə yiyələnməyə çalışan 1 Pyotr xüsusi hərbi
dəniz ekspedisiyası yaratdı. 1723 il iyunun 26-da 1 Pyotrun qoşunu Bakıya daxil oldu. Lakin, Rusiya
və İran arasında bağlanan Gəncə məqaviləsinə (1735) görə Bakı yenidən
İranın hakimiyyəti altina keçdi.
18 əsrin ortalarında Azərbaycanda bir sıra xanlıqlar, o gümlədən Bakı xanlığı
yarandı. Ara müharibələri bütün Azərbaycanda olduğu kimi, Bakıda da iqtisadiyyat və mədəniyyətin
inkişafına mane olur, əhalinin vəziyyətini son dərəcə ağırlaşdırırdı.
18 əsrin 2-ci yarısında Bakıda şəhər həyatı və ticarət nisbətən
canlandı. Lakin Ağa Məhəmməd Şah Qacarın Azərbç-a hücumları iqtisadiyyatın
və ticarət əlaqələrinin yenidən tənəzzülə uğramasına səbəboldu.
1796 ilin yazında 2 Yekaterinanın əmri ilə gen. V.A.Zubovun komandanlıq etdiyi rus qoşunları
Azərb.-a yürüş etdi. İyunun 13-də Bakı alındı. 1797 ilin əvvəlində gen.P.D.Sisianov
Bakının komendantı tə"yin olundu. 2 Yekaterinanın ölümündən sonra oğlu 1Pavel V.A.Zubovu
geri çağırdı. Çar qoşunları 1797 ilin martında Bakını tərk etdi. 19 əsrin
əvvəlində 1 Aleksandr Xəzər-sahili vil.-ləri, ilk növbədə Bakını tutmaq
planı ilə hüsusi maraqlanırdı. Rusiya-İran müharibəsi (1804-13) bu planın həyata keçirilməsini
sür"ətləndirdi. 1805 il avqustun 12-də çar qoşunu Bakını mühasirəyə aldı, lakin
müvəffəqiyyət qazanmayaraq geri çəkildi. 1806 ilin əvvəlində gen. P.D.Sisianovun qoşunları
yenidən Bakıyə yaxınlaşdı. Şəhəri təslim etmək haqqında Bakı
xanı Hüseynnqulu xanla danışıqlar zamanı gen. P.D. Sisianov öldürüldü. 1806 il oktyabrın 6-da
Bakı Rusiyaya birləşdirildi. 1807 ildə Bakıda 500 ev, 3000 əhali var idi. 1813 ildə bağlanmış
Gülüstan sülhü ilə Şimali Azərb., o gümlədən Bakının Rusiyaya birləşdirilməsi
təsdiq edildi. Abşeronda illik neft istehsalı 200-300 min puda çatırdı. 1847 ildə Bakının
Bibiheybət sahəsində mexaniki üsulla ilk neft quyusu qazılmasina təşəbbüs göstərildi.
Bakı neft sənayesinə xarici kapitalın axını başlandı. 1879 ildə Bakıda 9
qazıma buruğe vardısa, 1900 ildə onların sayı 1710-a çatdı. Bakı nefti dünya miqyasina
çıxdı. Neft sənayesi ilə yanaşı , Bakıda başqa sənaye sahələri də
inkişafa başladı; mexaniki zavodlar, e"malatxanalar, tütün f-kləri buxar mühərrikləri ilə
işləyən dəyirmanlar və s. yarandı. Yeni tikililər, banklar, ticarət və sənaye
firalarının binalarından ibarət idi. 1883 il mayın 8-də Bakı-Tiflis d.y. işə
salındı. 1899 ildə Bakıda ilk konka işləməyə başladı. Hələ 19
əsrin 40-cı illərində Xəzərdə buxar gəmiləri işləyirdi.
İqtisadiyyat
Azərbaycan Respublikasının milli pul vahidi olan manat 1992-ci il avqustun 15-də Prezident
Əbülfəz Elçibəy tərəfindən dövriyyəyə buraxılmışdır. 2006-cı
il yanvarın 1-dən ölkədə köhnə manatla (AZM) bərabər yeni manat (AZN) da dövriyyəyə
buraxılıb. AZN-nın dollarla nisbəti USD1=AZN0,91 və ya USD1=AZM4560. Xırda pul qəpik adlanır
və 1 manat 100 qəpiyə bərabərdir.
Dil
Azərbaycan Respublikasının səkkiz milyonluq əhalisinin (2001) gündəlik ünsiyyət
vasitəsi və rəsmi dövlət dili Azərbaycan dilidir.
Azərbaycan dili İran İslam Respublikasında yaşayan 20 milyonluq azərbaycanlının
da ana dilidir. Rusiya-da, ABŞ-da, Türkiyə-də və Qərbi Avropa ölkələrində bir neçə
milyon azərbaycanlı yaşayır. Bir neçə yüzilliklər ərzində müxtəlif ölkələrin
sakinləri olmalarına baxmayaraq, bu gün də hansı ölkədə yaşamalarından asılı
olmayaraq, azərbaycanlılar bir-birlərini sərbəst anlayırlar. Beləliklə, yer üzündə
hazırda Azərbaycan dilində danışan 30 milyondan çox adam yaşayır.
Azərbaycan dilinin fonem tərkibində 15 sait və 25 samit vardır. Bu 40 fonem Azərbaycan
əlifbasında 32 hərflə işarə edilir.
Hazırda Azərbaycanda latın qrafikası əsasında yaradılmış Azərbaycan
əlifbasından istifadə edilir
Din
Azərbaycanın dinləri ölkənin indiki ərazisində yaşayan xalqlar və etnik
qruplar arasında yayılmış dini cərəyanların məcmusundan ibarətdir. Azərbaycan
Respublikasında müxtəlif dini konfessiyalar fəaliyyət göstərir. Ən geniş yayılmışi
İslamdir. Digər dinlər bunlardır: Yəhudilik, Xristianlıq, Alban-udi kilsəsi, Katolisizm.
"Dini etiqad azadlığı haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu (1992) hər
bir şəxsin dinə münasibətini müəyyənləşdirmək və ifadə etmək hüququna
və həmin hüququ həyata keçirməyə təminat yaradır.
Münaqişə
Dağlıq Qarabağın Erməni mənşəli əhalisinin müstəqillik tələbləri
Azərbaycanla qonşu Erməniştan arasında 1989-cu ildən bəri davam edən silahlı
münaqişəyə səbəb olmuşdur. Hal - hazırda Dağlıq Qarabağ və ona bitişik
rayonlar Erməniştanın işğalı altındadır.İşğal altında olan ərazi
Azərbaycanın ümumi ərazisinin 20%-ni təşkil edir. Silahlı münaqişə nəticəsində
Dağlıq Qarabaq və 7 ətraf rayonun 1 000 000-a yaxın azərbaycanlı əhalisi öz yaşayış
yerlərini tərk etmiş, 20 000 -dən çox adam qətlə yetirilmiş, 50 000 nəfər yaralanmış
və ya şikəst olmuşdur.
Hərbi təcavüz zamanı ələ keçirilmiş Azərbaycan ərazilərində 927
kitabxana, 464 tarixi abidə və muzey, 100-dən çox arxeoloji abidə, 6 dövlət teatrı və konsert
studiyası dağıdılmışdır. Talan edilmiş muzeylərdən 40 mindən çox qiymətli
əşya və nadir eksponat oğurlanmışdır.
Ermənistan Respublikası «Hərbi münaqişələr zamanı mədəni sərvətlərin
qorunması haqqında» Haaqa Konvensiyasının və «Mədəni sərvətlərin qeyri-qanuni
dövriyyəsi haqqında» Paris Konvensiyasının müddəalarını kobudcasına pozaraq Azərbaycanın
mədəni sərvətlərini talamaqla məşğuldur.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının
1993-cü ildə qəbul edilmiş 822, 853, 874, 884 saylı qətnamələrində Azərbaycan
Respublikasının ərazi bütövlüyünün tanınmasına və işğal olunmuş Azərbaycan
ərazilərinin qeyd-şərtsiz azad edilməsi tələblərinə baxmayaraq, Ermənistan
Respublikası bu gün də işğalçılıq siyasətini davam etdirir.
Bayramlar ve xüsusi günlər
Rəsmi
1 Yanvar - Yəni İl bayramı
20 Mart - 21 Mart - Novruz bayramı
28 May - Respublika günü
15 İyun - Milli Qurtuluş günü
26 İyun - Azərbaycan Silahlı Quvvetleri günü
18 Oktyabr - Azərbaycan Respulikası-nin Dövlət Musteqilliyi günü
17 Noyabr - Milli Dirceliş günü
31 Dekabr - Dünya Azərbaycanlıların Hemreyliyi günü
Dini
Qurban Bayramı (1 gün)
Ramazan Bayramı (1 gün)
Azərbaycanın
rayon ve şəhərləri
Rayonlar: Abşeron | Ağdam | Ağdaş | Ağcabədi | Ağstafa | Ağsu
| Astara | Babək* | Balakən | Bərdə | Beyləqan | Biləsuvar | Daşkəsən | Dəvəçi
| Füzuli | Gədəbəy | Goranboy | Göyçay | Hacıqabul | İmişli | İsmayıllı | Cəbrayıl
| Cəlilabad | Culfa* | Kəlbəcər | Xaçmaz | Xanlar | Xızı | Xocalı | Xocavənd | Kürdəmir
| Laçın | Lənkəran | Lerik | Masallı | Neftçala | Oğuz | Ordubad* | Qəbələ | Qax |
Qazax | Qobustan | Quba | Qubadlı | Qusar | Saatlı | Sabirabad | Sədərək* | Salyan | Samux | Şahbuz*
| Şəki | Şamaxı | Şəmkir | Şərur* | Şuşa | Siyəzən | Tərtər
| Tovuz | Ucar | Yardımlı | Yevlax | Zəngilan | Zaqatala | Zərdab
Şəhərlər: Əli Bayramlı | Bakı | Gəncə | Xankəndi |
Lənkəran | Mingəçevir | Naftalan | Naxçıvan* | Şəki | Sumqayıt | Şuşa | Yevlax
Ulduz şəkilli mətbəə nişanı olan (*) Naxçıvan Muxtar Respublikası
Neftçala
Azərbaycanın rayonlarından biridir. Neftçala rayonu 1940-cı ildə təşkil olunmuşdur.1959-cu
ildə ləğv edilərək ərazisi Salyan rayonu ilə birləşdirilmiş, 1973-cü ildə
yenidən müstəqil rayon olmuşdur.
Sahəsi - 1451 kvadrat kilometrdir.
Əhalisi (sıxlıq) - 72,8 min nəfərdir.
İri yaşayış məntəqələri - Neftçala şəhəri, Xıllı
və Bankə şəhər tipli qəsəbələr, Yuxarı Qaramanlı, Boyat, Yenikənd
kəndləridir.1 şəhər, 3 şəhər tipli qəsəbə, 53 kənd vardır.
Yerli Media - "Gündoğar" qəzeti.
İqtisadiyyat
Rayonun iqtisadiyyatında əsasən pambıqçılıq və taxılçılıq başlıca
yer tutur. Burada neftçıxarma sənayesi, Bankə balıq kombinatı, yod-brom zavodu, konserv və balıqyetişdirmə
zavodları və başqa müəssisələr fəaliyyət göstərir.
Mədəniyyət, Təhsil və Səhiyyə Müəssisələri
Neftçalada 12 məktəbəqədər uşaq müəssisəsi, 44 ümumtəhsil məktəbi,
53 kitabxana, 36 mədəniyyət evi vardır.
İqlimi
Mülayim-isti yarımsəhra.